ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ

I. GENEL OLARAK

Bakım alacaklısının, bakım borçlusunun kendisine hayatı boyunca bakıp gözetmeyi üstlenmesine karşılık bir malvarlığı değeri devretmeyi üstlendiği sözleşmeye, ölünceye kadar bakma sözleşmesi denir. ¹

Bu tanımdan sözleşmenin amacının, bir başkasına bakıp onu gözetme, sağlığına ve yaşamına özen gösterme olduğu çıkarımı yapılabilir. Tarihsel süreç içerisinde sosyal güvenlik, yardım, bakım imkanlarının gelişmesi ve bunlara ilişkin yapılan daha kapsamlı yasal düzenlemeler ile sözleşmenin amacının önemini kaybettiği söylenebilecek olsa da günümüzde hala uygulaması mevcuttur.

II. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLERİ

Ölünceye kadar bakma sözleşmesini borçlar hukukuna ve miras hukukuna tabii olmak üzere ikili bir ayrıma tutmak mümkündür.

Bakım alacaklısı, üstlendiği borcun ifasını sağlığında yerine getirmeyi üstlendiği takdirde sözleşme borçlar hukukuna tabii olurken; eğer bakım alacaklısı, bakım borçlusunu mirasçı olarak atar ise artık sözleşme miras hukukuna tabii olacaktır. Bu ayrım gerek şekil gerek maddi hukuk açısından önemli farklılıklar içermektedir.

III. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ

Bu özellikler doktrinde genel olarak şöyle sıralanmaktadır;

⇒Tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir: Bakım alacaklısı, bakım borçlusuna devretmeyi borçlandığı malvarlığı değerinin karşılığında kendisinin hayatı boyunca bakılmasının ve gözetilmesinin üstlenilmesini sağlamış olmaktadır. Bununla birlikte bakım borçlusu da, bakım alacaklısını yaşamı süresince bakıp gözetmesi karşılığında ondan bazı malvarlığı değerleri elde etmektedir. Bu anlamda bakım borçlusunun karşılıksız bakmayı taahhüt etmesi durumunda ölünceye kadar bakma sözleşmesi meydana gelmez. Bu durumda bağışlama sözleşmesinin şekil şartları gerçekleşmiş ise bu sözleşme bağışlamaya ilişkin hükümlere tabi olur. Ancak tarafların üstlendikleri edimimlerin birbirine eşit olması gerekmez.

⇒Sürekli borç ilişkisi doğuran bir sözleşmedir: Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım borçlusu bakım alacaklısının hayatı boyunca ona bakıp gözetmek borcu altına girmektedir. Bakım alacaklısının edimi ani edim ise de bakım borçlusunun edimi, bakım borçlusunun hayatı boyunca devam ettiğinden sürekli borç ilişkisi doğuran bir edimdir. Bakım alacaklısının hayatına bağlanmayıp, belirli bir süre bakılıp gözetilme şeklinde yapılan sözleşmeler ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak kabul edilmez.

⇒Rızai bir sözleşmedir: Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin kurulabilmesi için iki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanları yeterlidir. Bu anlamda ölünceye kadar bakma sözleşmesi rızai bir sözleşmedir.